قرآن بارها سخن از مشرق‌ها و مغرب‌های زمین به میان آورده است؛ مانند: "...مشارق الأرض و مغاربها..." سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 137 و " ربّ السّموات و الأرض وما بینهما و ربّ المشارق" سوره‌ی صافات، آیه‌ی 5 و " فلا أُقسم بربّ المشارق و المغارب..." سوره‌ی معارج، آیه‌ی 40.
چنانچه زمین مسطح بود و نه کروی، مشرق‌ها و مغرب‌ها با دغدغه رو به رو بود و بر فرض کرویت است که هر آن، مشرق‌ها و مغرب‌ها تصور دارد. به دیگر سخن، مشرق‌ها و مغرب‌هایی که از ناحیه‌ی طول جغرافیایی و از سوی عرض‌های جغرافیایی تصور دارد، مشمول "مشارق و مغارب" قرآن است، و مردم عصر نزول قرآن، تا اندازه‌ای چنین چیزی را می‌دانستند (گرچه سرزمین حجاز از این امر بی خبر بود).
زراره گوید از امام صادق (علیه‌السلام) شنیدم که فرمود: مردی با من همراه شد که نماز مغرب را شب هنگام (بعد از وقت مغرب) و نماز صبح را در فجر کاذب (قبل از طلوع فجر صادق) به جا می‌آورد و من (امام صادق) نماز مغرب را هنگام غروب آفتاب و نماز صبح را وقتی که فجر صادق پدید می‌آمد به جا می‌آوردم.
آن مرد به من گفت: چرا شما نیز مانند من عمل نمی‌کنی؟ زیرا خورشید برای گروهی، پیش از آن‌که برای ما طلوع کند طلوع می‌کند و نیز وقتی از افق ما غروب می‌کند، برای گروه دیگری (که در مغرب ما قرار گرفته‌اند) هنوز در حال طلوع است و غروب نکرده است.
من (امام صادق) به او گفتم: (ما باید افق خودمان را در نظر بگیریم) بر ماست که نمازمان را هنگام غروب خورشید به جا آوریم و هنگامی که فجر (صادق) طلوع کرد نیز فریضه‌ی صبح را بخوانیم و بر آنان (که در مغرب ما زندگی می‌کنند) است که وقتی خورشید از افقشان غروب کرد، نماز خویش نیز به جا آورند.
از بیان امام صادق (علیه‌السلام) و آن مرد، چنین فهمیده می‌شود که تا اندازه‌ای اختلاف افق مشخص بوده است؛ زیرا چنین گفتمانی جز با کرویت زمین فرض ندارد.
پیشینه‌ی فرضیّه کرویت زمین
پیشینیان قبل از "فیثاغورث"، زمین را مستوی و مسطح می‌پنداشتند، ولی او و دانشمندان دیگر بر کرویت زمین به چند دلیل تمسک کرده‌اند:
1. فیثاغورث، فیلسوف شهیر یونانی در اواسط قرن ششم پیش از میلاد بر کرویت زمین استدلال کرد و گفت: هیچ شکل هندسی‌ای کامل‌تر از کره وجود ندارد؛ چون همه‌ی اجزای آن نسبت به مرکز، کمال انتظام را دارد، و نیز اجرام آسمانی و از جمله زمین که در نهایت کمال می‌باشد، جز بر این شکل کامل قابل تصور نیست.
2. ارسطو (384 ـ 322 قبل از میلاد) برای اثبات کرویت زمین گفت: در "مه گرفت"های جزیی (خسوف جزیی) که سایه‌ی زمین بر جرم ماه می‌افتد، جز به شکل مستدیر (منحنی) دیده نمی‌شود.
3. ارسطو همچنین استدلال کرد که پاره‌ای از ماده، چون به حال خود وا گذاشته شود، شکل کره به خود می‌گیرد و چون زمین ساکن و شناور در فضاست، شکل آن کروی است.
4. خورشید و ماه و سایر ستارگان، در همه جای زمین، همزمان طلوع و غروب ندارد؛ بلکه طلوع آن‌ها در بلاد شرقی، زودتر از بلاد غربی اتفاق می‌افتد. همچنین، غروب در بلاد شرقی، زودتر از شهرهای غربی اتفاق می‌افتد و این، دلیل است که سطح زمین، در میان مشرق و مغرب انحنا و کرویت دارد.
گفتنی است که این، همان دلیلی است که بر محور آن، امام صادق (علیه‌السلام) با آن مرد گفتمان داشتند. آنچه اندیشوران بشری دارند، موروث از پیامبران پیشین است؛ چنان‌که رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: " العلم میراثی و میراث الأنبیاء من قبلی" ؛ یعنی علم از پیامبران گذشته به ارث رسیده است و از من نیز به دانشمندان به ارث می‌رسد. لذا، عالمان راستین، وارثان پیامبران هستند.
5. درباره‌ی کرویت زمین از شمال به جنوب می‌توان گفت: اگر کسی از جنوب به شمال سفر کند، ستارگانی را در ناحیه‌ی شمال می‌بیند که پیش‌تر بر او پوشیده بود و برخی از ستارگان شمالی که پیش از آن برای وی طلوع و غروب داشت، " ابدی الظهور" می‌شود و پاره‌ای ستارگان که در جنوب برای وی طلوع و غروب داشت، از نظرش پنهان، و " ابدی الخفاء " می‌شود.
6. برای کروی بودن سطح دریاها ـ که سه‌چهارم کره‌ی زمین را پوشانده است ـ چنین استدلال می‌شود: کشتی‌هایی که از دور به شخص ناظر نزدیک می‌شوند، نخست سر دکل آن‌ها دیده می‌شود و هرچه نزدیک‌تر شود قسمت‌های پایین‌تر به نظر می‌رسد. 7. در قرن شانزدهم میلادی، "ماژّلانو" (Magellano) دریانورد پرتغالی، در سال 1519 در بندر "سان لوکر" واقع بر ساحل جنوب‌غربی اسپانیا به طرف مغرب در اقیانوس اطلس بادبان کشید و چون به مقابل قاره‌ی آمریکا رسید، نزدیک سواحل شرقی آن، رو به جنوب پیش رفت و تنگه‌ای را ـ که اکنون به نام خود او معروف است ـ اکتشاف کرد و از آن‌جا وارد اقیانوس کبیر شد و در این اقیانوس تا جزایر فیلیپین پیش رفت و در این‌جا در جنگی که میان او و ساکنان این جزایر پیش آمد، کشته شد. از این پس، یکی از همکارانش دنباله‌ی کار و نقشه‌ی او را گرفت و پس از گذشتن از اقیانوس هند از جنوب‌غربی آفریقا دوباره وارد اقیانوس اطلس شد و در سپتامبر 1522، پس از سه سال، به بندر "سان لوکر" رسید.
این‌ها برخی از دلیل‌های کرویت زمین بود؛ البته با سیر هوایی و حرکت سریع قاره‌پیما و وسایل پیشرفته‌ی امروز که همه‌ی کره زمین به منزله‌ی دهکده‌ای کوچک به‌شمار می‌آید، فتوا به کرویت کره‌ی خاکْ سهل، و آگاهی از آنْ مقدور بسیاری از مسافران زمین‌پیماست
منبع:http://www.tahoordanesh.com/page.php?pid=8243
