پاسخ :
پاسخ اجمالی:
توسل و وسیله یعنی رسیدن و نزدیکی و تقرب به چیزی از روی رغبت و میل و مراد اصطلاحی آن یعنی نزدیکی و تقرب به خدا بواسطه عمل نیک و یا انتخاب وسیله مناسب. قرآن در سوره های مائده: 35 و نساء: 64 صریحاً سفارش به توسل می کند. روایات اهل سنت در کتاب صحاح صریحاً توسل را جایز می دانند. علمای معروف اهل سنت حتی پیشوای مذهبی آنها سفارش به توسل کرده اند: دعای توسل معروف نزد اهل تشیع در صحاح اهل سنت آمده، سیره و روش صحابه و مسلمین توسل بوده. در میان فرقه ها و مذاهب اسلامی همه توسل را جایز می دانند و کسی حرام و یا شرک نمی داند فقط گروه وهابیّت که نه سنی اند و نه شیعه بر خلاف قرآن و مذاهب اسلامی توسل به غیر خدا را شرک می دانند.
پاسخ تشریحی:
مقدمه:
اصل توسل به پیامبران و امامان مورد تأیید قرآن، سنت و اجماع مسلمانان است که مدارک آن را ذکر خواهیم کرد؛ لکن فرقه وهابیت که به کمک و به دستور قدرتهای ضد اسلامی در قلب جهان اسلام (مکه و مدینه) تشکیل شد و هدفش محوِ آثار اسلامی است با توسل مخالفت کرده و به این استدلال که منافات با توحید و آیه شریفه (ایّاک نعبد و ایّاک نستعین) دارد بنابراین توسل به پیامبر و به قبور و به اولیاء الهی را شرک می دانند و به همین بهانه قبور و آثار زیاد جهان اسلام را نابود کردند حتی به کربلا حمله کردند و به سوی خراب کردن نجف اشرف پیشروی کردند که دست حق و بیداری مسلمانان آنها را ناکام گذاشت.
در این مقاله سعی می شود معنای توسل و توسل در قرآن و روایاتِ اهل سنت و سیره اهل سنت نسبت به توسل را توضیح دهیم تا معلوم شود که وهابیت در درجه اول دشمن عقیده اهل سنت است و در قدم بعد دشمن اهل تشیع است، و امروز جهان اهل سنت به پیروی از علمای واقعی خودشان و جهان اهل تشیع به خطر وهابیت پی برده اند و مذهب وهابیت را دشمن اسلام و ساخته کفر جهانی می دانند.
حقیقت توسل: راغب لغوی معروف در تعریف وسیله چنین می گوید: "الوسیلة التّوصل الی شی ء برغبةٍ و هی اَخَصُّ من الوصیلة لتضمنها لمعنی الرّغبة"[1] یعنی وسیله رسیدن به چیزی است از روی اشتیاق و میل، وسیله معنی رغبت و میل را در بر دارد لذا از حیث معنی اخص از وصیله است.
تفسیر نمونه چنین تعریف کرده: وسیله در اصل به معنی تقرب جستن و یا چیزی که باعث تقرب به دیگری از روی علاقه و رغبت می شود باشد.[2]
تفسیر المیزان می گوید: "و الوسیلة علی ما فسروه هی التوصل و التقرب، و ربما استعملت بمعنی ما به التوصل و التقرب و لعله هو الانسب..."[3] یعنی وسیله چنانکه تفسیر کرده اند به معنی رسیدن و قرب و نزدیکی است و چه بسا وسیله به معنای چیزی که به واسطه آن رسیدن و تقرب حاصل می شود هم استعمال می شود.
المنجد و المنجد الابجدی در تفسیر لغتِ "وَسَلَ" بیانی دارند که وسیله و توسل و توسّل را مرادف و به یک معنی آورده اند یعنی هر معنی و مفهومی که برای وسیله آوردیم معنای توسل هم است.
المنجد می گوید: "وَسَلَ - یَسِلُ - وَسِیلَة و تَوَسَّل الی اللّه بعمل او وسیلةٍ"[4] یعنی به خدا نزدیک شد و تقرب جست بواسطه عمل اش یا بواسطه وسیله ای.
المنجد الابجد می گوید: وَسَّلَ - توسیلاً کاری کرد که بواسطه آن بدرگاه خدا نزدیک شد.
نتیجه: معنی توسل و وسیله و حقیقت آن، رسیدن و نزدیکی و تقرب به خدا با عمل خوب یا با انتخاب وسیله مناسب است.
قرآن و توسل: قرآن مجید انتخاب وسیله و توسل را جایز بلکه سفارش کرده است: "یا ایّها الّذین آمنُوا اتَّقوا اللّه وَ ابْتَغُوا اِلَیهِ الْوَسیلَةِ وَ جاهِدوُا فِی سَبیلِهِ لَعَلَّکُم تُفْلِحُون"[5] ای کسانی که ایمان آورده اید پرهیزگاری پیشه کنید و وسیله ای برای تقرب به خدا انتخاب کنید و در راه او جهاد کنید باشد که رستگار شوید
"وَ لَو اَنَّهُم اِذْ ظَلَمُوا اَنْفُسَهم جائُوکَ فَاسْتَغْفرُوا وَ اسْتَغفَرَ لَهُم الرسولُ لَوَجَدُوا اللّه تواباً رَحیماً[6]
یعنی گنهکاران اگر از خدا طلب مغفرت می کردند و پیامبر برای آنها طلب مغفرت می کرد خدا را توبه پذیر می یافتند. این آیه شریفه می رساند که سراغ پیامبر بروید به او متوسل شوید و از او بخواهید که برای شما استغفار کند. در آیه 97 سوره یوسف می خوانیم: که برادران یوسف علیه السلام از پدر تقاضا کردند که در پیشگاه خداوند برای آنها استغفار کند یعنی به یعقوب علیه السلام متوسل شدند تا با استغفار او به خدا تقرب جویند و یعقوب علیه السلام نیز این تقاضا را پذیرفت.
توسل و روایات و علمای اهل سنت: از روایات اهل سنت معلوم می شود که توسل به انبیاء و اولیاء کار جایز بلکه مورد سفارش دین اسلام است. روایات اهل سنت در کتب معتبر خودشان فراوان است به عنوان نمونه: توسل صحابه به دعای پیامبر ـ صلی الله علیه وآله و سلم ـ : عثمان بن حنیف روایت می کند که مردی مبتلاء به چشم دردی بود. از پیامبر ـ صلی الله علیه وآله و سلم ـ طلب دعا کرد که عافیت یابد. پیامبر ـ صلی الله علیه وآله و سلم ـ فرمود اگر بخواهی دعا می کنم ولی اگر بر همین حال صبر کنی بهتر است مرد گفت: برایم دعا کن، پیامبر دستور داد نیکو وضو کند و دو رکعت نماز بخواند و این دعا را بخواند: "اللّهم انّی اسالک و أتوجه الیک بنبیّک نبی الرحمه، یا محمد انّی اتوجه بک الی ربّی فی حاجتی لتقضی، اللّهم شفّعه فی" راوی می گوید بخدا قسم چیزی نگذشت که مرد شفاء یافت.[7]
پرسشگر گرامی ملاحظه می فرمایند که عین دعای توسل مرسوم اهل تشیع در کتاب صحیح ترمذی و سنن ابن ماجه و مسند احمد آمده است و احادیثی در جواز توسل از خود عمر خلیفه دوم نقل کرده اند.[8]
علامه سمهودی دانشمند معروف اهل سنت می گوید مدد گرفتن و شفاعت خواستن در پیشگاه خداوند از پیامبر ـ صلی الله علیه وآله و سلم ـ و از مقام و شخصیت او هم پیش از خلقت او مجاز است و هم بعد از خلقت اش و هم بعد از رحلتش.. و روایت معروف توسل آدم به پیامبر اسلام را از عمربن خطاب نقل کرده.[9]
نویسنده کتاب "التوصل الی حقیقة التوسل" که در موضوع توسل بسیار سختگیر است 26 حدیث از کتب و منابع مختلف نقل کرده که جواز این موضوع در لابلای آنها منعکس است.[10]
سیره و روش صحابه و علمای اهل سنت و انجام توسل: سیره مسلمین در زمان زندگانی پیامبر ـ صلی الله علیه وآله و سلم ـ و بعد از آن بر این بوده که به اولیاء خدا و بندگان صالح اش متوسل می شدند بدون اینکه در ذهن شان خطور کند که این کار شرک، بدعت و حرام است. بنازم فهم وهابیّت و اربابان او را که از فهم صحابه و علمای اسلام بالاتر رفته و تمام مسلمین را مشرک می دانند اما توسل به آمریکا و استکبار را توحید می دانند!!!
وقتی پیامبر ـ صلی الله علیه وآله و سلم ـ شیرخوار بود عبدالمطلب بواسطه وجود نازنینش از خدا طلب باران کرد[11] (از اهل سنت)
زمانی که پیامبر ـ صلی الله علیه وآله و سلم ـ نوجوان بود ابوطالب با توسل به وجود نازنینش طلب باران کرد[12] (از اهل سنت) صحیح بخاری از انس نقل می کند که عمر بن خطاب برای طلب باران به عموی پیامبر ـ صلی الله علیه وآله و سلم ـ یعنی عباس بن عبدالمطلب متوسل شد و چنین می گفت: "اللهمّ انّا کنّا نتوسل الیک بنبیّنا فتسقینا و انّا نتوسل الیک بعمّ نبیّنا فاسقنا..."[13] نظیر اینگونه روایات در کتب اهل سنت خیلی زیاد است که سیره اصحاب پیامبر توسل بوده و همچنین موارد زیادی است که خود علمای اهل سنت متوسل می شدند. به عنوان نمونه:
ابن "حجر مکی" در کتاب "صواعق" از امام شافعی پیشوای معروف اهل تسنن نقل می کند که به اهل بیت پیامبر توسل می جست و چنین می گفت:
آلُ النبی ذریعتی
وَ هُم الیه وسیلتی
ارجو بهم اعطی غداً
بید الیمین صحیفتی
خاندان پیامبر وسیله من اند؛ آنها در پیشگاه او وسیله تقرب من می باشند؛ امیدوارم به سبب آنان فردای قیامت؛ نامه عمل من به دست راست من سپرده شود.[14]
خلاصه و نتیجه نهائی: توسل یعنی رسیدن و نزدیکی و تقرب به خداوند با عمل خوب و با انتخاب وسیله مناسب که آیه شریفه 35 سوره مائده و نقل اقوال لغوی و فهم مسلمین همین معنی را تأیید می کند.
توسل به غیر خدا به قصد تقرب به خدا جایز بلکه مورد سفارش قرآن و روایات است. اصحاب پیامبر و علمای اهل سنت متوسل به اهل بیت و اولیاء می شدند.
تذکر: در میان علمای شیعه کسی منکر جواز توسل نیست و روایاتی بسیار زیاد در جواز بلکه در سفارش توسل داریم و چون منکرین توسل گروهی اند کند که در حقیقت نه شیعه اند و نه سنی، اما خود را سنی می دانند (وهابیت) لذا ما به قرآن و کلام اهل لغت و روایاتِ اهل سنت و سیره مسلمین و علمای اهل سنت استدلال کردیم.
منابع جهت مطالعه بیشتر:
1- تفسیر نمونه، ج 4، بحوث قرآنیّه
2- عقاید وهابیّت
[1] . ابی القاسم الحسین بن محمد معروف به راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القران، لبنان - دار المعرفة، تحقیق کیلانی، ص 524.
[2] . زیر نظر آیت اللّه مکارم شیرازی، تفسیر نمونه (تهران، دارالکتب الاسلامی، 1372، چاپ شانزدهم) ج 4، ص 364.
[3] . سید محمد حسین طباطبائی، المیزان (لبنان، مؤسسه اعلمی، چاپ دوم) ج 13، ص 130.
[4] . المنجد فی اللغة (بیروت، انتشارات الکاثولیکیة، چاپ بیستم) ص 900.
[5] . قرآن کریم، سوره مائده: 35.
[6] . نساء: 64.
[7] . صحیح ترمذی، ج 5، کتاب الدعوات، باب 119، شماره 3578. - سنن ابن ماجه، ج 1، ص 441، شماره 1385. - مسند احمد، ج 4، ص 138، به نقل از آیت اللّه جعفر سبحانی، بحوث قرانیّة (قم، چاپ اعتماد، نشر موسسه امام صادق) ص 95.
[8] . همان مدرک، بحوث قرآنیّه، ص 103.
[9] . همان مدرک، تفسیر نمونه، ص 367.
[10] . همان مدرک، تفسیر نمونه، ص 368.
[11] . همان مدرک، بحوث قرآنیّه، ص 99 و 100 و 102.
[12] . همان مدرک، بحوث قرآنیّه، ص 99 و 100 و 102.
[13] . همان مدرک، بحوث قرآنیّه، ص 99 و 100 و 102.
[14] . التوصل الی حقیقة التوسل، ص 329، همان مدرک، تفسیر نمونه، ص 368. | |
