کمیته نروژی نوبل هر ساله جایزه صلح نوبل(به نروژی و سوئدی: نوبلز فردسپیریز) را به شخصی که بیشترین یا بهترین کار را برای دوستی بین ملتها، به وسیله لغو یا کاهش ارتش ایستاده و برگزاری و ترویج کنگره صلح انجام داده، اهدا میکند.[1] این جایزه یکی از پنج جایزه? نوبل است که توسط آلفرد نوبل(که در سال 1896 درگذشت) دروصیتنامهاش در سال 1895 ذکر شده است، و برای مشارکتهای برجسته در شیمی،فیزیک، ادبیات، صلح و فیزیولوژی یا پزشکیتعلق میگیرد.[2] همانطور که در وصیتنامه نوبل نوشته شده بود، جایزه میبایست توسط کمیته نروژی نوبل اداره و توسط کمیتهای از پنج نفر به انتخاب پارلمان نروژ اعطا شود.[3]اولین جایزه صلح نوبل در سال 1901 بهفردریک پسی و آنری دونان اهدا شد. هر یک از دریافتکنندگان یک مدال، یک دیپلم افتخار و جایزه نقدی متفاوت در هر سال را دریافت میکند.[4] در سال 1901، پسی و دونان جایزه نقدی 150?782 کرون سوئدیشان را به اشتراک گذاشتند، که برابر با 7?731?004 کرون در سال 2008 بود. در سال 2013، جایزه به سازمان بازدارندگی از بهکارگیری جنگافزارهای شیمیایی اهدا شد.[5] جایزه صلح نوبل هر ساله در شهر اسلو، در حضور پادشاه نروژ و در سالگرد مرگ نوبل در 10 دسامبر ارائه شده، و تنها جایزه? نوبلی است که در استکهلم داده نمیشود.[6] بر خلاف دیگر جایزهها، برنده جایزه صلح نوبل گاهی اوقات به یک سازمان (مانند کمیته بینالمللی صلیب سرخ، تنها دریافتکننده سه جایزه) به جای یک فرد تعلق میگیرد.
این جایزه از بحثبرانگیزترین جوایز نوبل میباشد که انتقادهای زیادی را به همراه داشته است.[7][8] ماهاتما گاندی باوجود پنج بار نامزدشدن برای دریافت این جایزه، اما هیچگاه آن را دریافت نکرد. پس از ترور او در سال 1948، کمیته در نظر گرفت که جایزه را پس از مرگش به او اهدا کند، اما در ادامه تغییر نظر داد و با توضیح نبود هیچ فرد زنده? شایستهای برای دریافت این جایزه، از دادنش در آن سال اجتناب کرد.[9] در سال 2006 میلادی یکی از اعضای کمیته نوبل گفت: «بزرگترین غفلت ما در تاریخ 106 ساله اهدای نوبل بدون تردید این بوده است که نوبل صلح هیچگاه به مهاتما گاندی اهدا نشد.»[10] در سال 1961، داگ هامرشولد پس از نامزدیاش برای دریافت جایزه درگذشت، اما چند ماه پیش از اعلام، تنها برنده? این جایزه شد که کمیته پس از مرگش جایزه را به او اهدا کرد. پس از این، قانون اهدای جایزه به افراد فوتشده تغییر کرد.[11] در سال 1973،له دوک تو از دریافت جایزه امتناع کرد، چرا که با استناد به وضعیت جنگی ویتنام، خود را در موقعیتی برای دریافت این جایزه نمیدانست.[12] لینوس پاولینگ، برنده جایزه صلح نوبل در سال 1962، تنها کسی است که نامزد بدون اشتراک دو جایزه نوبل شده است. او در سال 1954 جایزه نوبل در شیمی را دریافت کرد.[12] ملاله یوسفزی که در سال2014 و در 17 سالگی موفق به دریافت جایزه صلح نوبل شد، جوانترین دریافتکننده این جایزه