عظمت غدیر
خطابهی غدیر بعنوان آینهی تمامنمای ولایت امیرالمؤمنین علیهالسلام بین تمام خطابههای اسلام ویژگیهایی دارد که آن را بصورت منحصر بفرد درآورده است. این اهمیت باز میگردد به متن خطبه و فضای خاصی که این سخنرانی در آن انجام شده است.
مهمترین مقاصد حضرت در خطبهی غدیر را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:
1. نتیجهگیری از زحمات 23 سالهی رسالت با تعیین ادامه دهندگان این راه.
2. حفظ دائمی اسلام با جانشینانی که از عهدهی این مهم برآیند.
3. اقدام رسمی برای تعیین خلیفه که از نظر قوانین ملل سندیت دارد.
4. ترسیم خط مشی آیندهی مسلمین تا آخر دنیا.
5. اتمام حجت بر مخالفان اسلام اعم از مقصرین و معاندین.
این اهداف بلند در سایهی شرایطی انجام شد که شایستهی ابدیت غدیر بود، و آن را بعنوان یک واقعهی استثنایی در آورد. امام باقر علیهالسلام میفرماید:
لَمْیُنادِ بِشَیْءٍ مِثْلَ ما نُودِیَ بِالْوِلایَةِ یَوْمَ الْغَدیرِ. [1] هیچ حکمی مثل ولایت در غدیر اعلام نشده است!
عظمت خاص غدیر را در جهات زیر میتوان ترسیم کرد:
1. شرایطی که برای ابلاغ این اصل اعتقادی اسلام بر پا شد که آن اجتماع بزرگ و شیوهی خاص بیان و منبر، فقط در این ماجرا بوده است. بخصوص مسئلهی وداع پیامبر صلی اللَّه علیه و آله با مردم حاکی از این بود که با اعلام ولایت اسلام از نظر دشمنان خارجی نفوذ ناپذیر شده است.
2. مسئلهی امامت فقط بصورت یک خبر و پیام و خطابه اجرا نشد، بلکه بعنوان حکم و فرمان اجرا گردید، و با گرفتن بیعت از عموم مسلمانان و تعهد گرفتن از آنان اعلام شد.
3. شرایط جغرافیایی غدیر که قبل از تقاطع جادهها در جحفه و پیش از تفرق قبایل بوده است. همچنین توقف سه روزه در بیابانی داغ و شرایط زمانی حجة الوداع پس از ایام حج که عظیمترین اجتماع مسلمانان تا آن روز بود.
4. مقام مخاطِب خطبه، و نیز حالت خاص مخاطَبین یعنی
حاجیان، آن هم پس از اتمام حج و هنگام بازگشت، و نیز اعلام نزدیکی رحلت پیامبر صلی اللَّه علیه و آله، چه آنکه حضرت 70 روز پس از این سخنرانی از دنیا رحلت نمودند.
5. خطاب خداوند که: «ای پیامبر، ابلاغ کن آنچه از طرف خداوند بر تو نازل شده که اگر ابلاغ نکنی رسالت خود را نرساندهای»، که در هیچیک از فرامین الهی چنین مطلبی گفته نشد.
6. بیم پیامبر صلی اللَّه علیه و آله از کارشکنیهای منافقین، و دستور قاطع الهی بر لزوم ابلاغ حکم ولایت و امامت برای آیندهی مسلمین، از خصوصیات ابلاغ این حکم الهی بود.
7. ضمانت الهی بر حفظ پیامبر صلی اللَّه علیه و آله از شرّ دشمنان در خصوص این ابلاغ و رسالت که در هیچیک از احکام الهی چنین ترسی نبود و چنین ضمانتی انجام نشد.
8. مفاهیم بلند و حساسی که در تبیین مقام ولایت در متن خطبه فرمودند و معنای دقیق آن را به روشنترین وجهی بیان نمودند.
9. مراسم خاصی که قبل و بعد از خطبه واقع شد که بیعت و عمامهی «سحاب» و تهنیت از نمونههای آن است و دلالت بر اهمیت ویژهی این ماجرا مینماید.
10. خطاب خداوند که: «امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم»، که تا آن روز مشابه آن را هم نفرموده بود.
11. توجه خاصّ ائمهعلیهمالسلام به سخنان پیامبر صلی اللَّه علیه و آله در غدیر،و بخصوص کلام امیرالمؤمنین و حضرت زهراعلیهماالسلام که فرمودند:
«روز غدیر خم برای کسی عذری باقی نگذاشت». [2] همچنین اهتمام علما به تفصیل مباحث مربوط به غدیر به تبعیت از ائمه علیهمالسلام بعنوان ریشهی اصیل ولایت و امامت، بیانگر ارزش اعتقادی آن در طول تاریخ است.
12. سند و شیوهی نقل این حدیث از نظر حدیثی، تاریخی، کلامی و ادبی، و همچنین فراگیری و راهیابی آن به قلوب مردم، در میان روایات ولایت بیمانند است. محققان تواتر این حدیث را به اثبات رسانده، و همهی مسلمانان با هر فرقه و مسلکی که دارند به درستی این حدیث اعتراف کردهاند.
همهی اینها حاکی از اهمیت ویژهی غدیر در فرهنگ اسلام است، و به ما هشدار میدهد که این اصل اعتقادی شیعه را با تمام هستی خویش پاس بداریم.
پی نوشته ها :
[1] اصول کافی: ج 2 ص 21.
[2] بحارالانوار: ج 28 ص 186، ج 43 ص 161. دلائل الامامة: ص 38. خصال: ص 173. اثبات الهداة: ج 2 ص 115
برچسب‌ها: عظمت غدیر, غدیر
