دعاها و زیارات مربوط به امام زمان (عج)
دعاها و زیارتهای مربوط به ساحت مقدس امام زمان و صاحب اختیار عوالم امکان، بخش مهمی از فرهنگ شیعه را به خود اختصاص داده است. این گستردگی منشأیی جز این ندارد که آن حضرت، خاتم اوصیا و امید امتهاست.
جمع آوری و تدوین ادعیه و زیارات مربوط به آن حضرت به صورتهای مختلفی تاکنون انجام شده و دایره وسیعی دارد. در این نوشته به چند نمونه مشهور آنها اشاره می شود دعا برای وجود شریف امام زمان(ع) در دعاهای مخصوص به حضرت محدود نمی شود؛ بلکه در زیارات ائمه و اعمال شب و روز جمعه و حتی در دعاهای نماز و غیره نیز به چشم می خورد، ....
دعاها و زیارات مربوط به امام زمان (عج)
دعاها و زیارتهای مربوط به ساحت مقدس امام زمان و صاحب اختیار عوالم امکان، بخش مهمی از فرهنگ شیعه را به خود اختصاص داده است. این گستردگی منشأیی جز این ندارد که آن حضرت، خاتم اوصیا و امید امتهاست.
جمع آوری و تدوین ادعیه و زیارات مربوط به آن حضرت به صورتهای مختلفی تاکنون انجام شده و دایره وسیعی دارد. در این نوشته به چند نمونه مشهور آنها اشاره می شود دعا برای وجود شریف امام زمان(ع) در دعاهای مخصوص به حضرت محدود نمی شود؛ بلکه در زیارات ائمه و اعمال شب و روز جمعه و حتی در دعاهای نماز و غیره نیز به چشم می خورد،
?. دعای ندبه
دعای ندبه از اعمال سرداب مقدس امام زمان(ع) و نیز از اعمال عید فطر و روز جمعه است، و خواندن آن در همه اوقات مناسب است.
این دعا گر چه مربوط به امام زمان(ع) است، ولی می توان گفت یک دور عقاید تشیع در آن آمده است.
در این دعا ابتدا توحید و سپس نبوت انبیاء(ص) و پیامبر و بعد مسأله وصایت امیرالمؤمنین، علیه السلام، و فتنه های پس از پیامبر(ص) آمده و پس از اشاره ای به ائمه(ع) موضوع امام زمان(ع) آورده شده و درباره غیبت و دیگر جوانب مربوط به آن حضرت در قالب شکوای دل خطاب به حضرت آمده است و در آخر هم دعاهایی بسیار مختصر و جامع آمده است.?
?. دعای عهد
از امام صادق، علیه السلام، روایت شده که فرمودند:
هر کس چهل روز صبح هنگام، دعای عهد را بخواند از یاران قائم ما است و اگر قبل از ظهور آن حضرت از دنیا برود خداوند او را در زمان ظهور از قبر بیرون می آورد که در خدمت حضرت باشد. خداوند به هر کلمه ای از این دعا هزار حسنه عطا فرماید و هزار گناه محو می نماید.
دعای عهد ابتدا خداوند را به اسامی و صفات می خواند و بعد صلوات بر امام زمان(ع) است. سپس دعاهایی در مورد آن حضرت و فرج او و نیز حضور ما در زمان حضرت و دیدار روی حضرت دارد.?
?. زیارت آل یاسین
این زیارت توقیعی است که از ناحیه مقدس امام عصر(ع) صادر گشته و حضرت می فرمایند:
هر گاه خواستید به ما توجه پیدا کنید همانگونه که خداوند فرمود بگویید: سلام علی آل یاسین...
این زیارت بسیار معتبر و پرمحتوی است و می توان گفت: خلاصه ای از عقیده هر شیعه در زمان غیبت است و آنچه یک شیعه باید در زمان غیبت بداند در آن آمده است.
در این زیارت ابتدا سلامهای متعددی با مضامین بالا، خطاب به امام زمان(ع) آمده و سپس حضرت را برای عقاید قلبی خود از اقرار به ائمه(ع) و دیگر عقاید تشیع شاهد می گیرد.
در دعای بعد از زیارت آل یاسین هم پس از صلوات بر پیامبر(ص) دعاهایی در مورد دعا کننده دارد و بعد صلوات بر حضرت حجت(ع) با القاب مخصوص است و بعد دعاهایی در مورد حفظ و فرج و تأیید و ظهور حضرت و درباره شیعیان آمده است.?
?. زیارت حضرت در حرم سامرا
زیارتی است که شهید در مزار خود و نیز ابن مشهدی در المزار الکبیر آورده اند:
هنگامی که از زیارت دو امام در سامرا فارغ شدی بر در حرم امام زمان(ع) بایست و بگو: السلام علیک یا خلیفة الله و... سپس بر در سرداب غیبت بین دو درب بایست در حالی که...
این زیارت ابتدا سلامهای متعددی با مضامینی بسیار سنگین دارد که حاوی فضائل و خصایص حضرت و پاره ای از اعتقادات شیعه است و بعد شهادت به جوانب مختلف حضرت و مطالبی در مورد ظهور و بعد از ظهور خطاب به آن حضرت است و در آخر صلوات بر پیامبر(ص) و آل آن حضرت و دعا برای تعجیل فرج به چند شکل و برای یاری خداوند بوسیله حضرت و احیای دین توسط حضرت و ایجاد امنیت توسط حضرت و برپایی عدل و برطرف شدن ظلم توسط حضرت است و به صلوات ختم می شود.?
?. زیارت امام زمان، علیه السلام، در سرداب مقدس
زیارتی است که شهید در مزار و ابن المشهدی در المزار الکبیر آورده اند که هنگام داخل شدن در سرداب خوانده می شود و بعد از زیارت دوازده رکعت نماز دارد و بعد دعای «الهی عظم البلاء...» خوانده می شود.
این زیارت هم سلامهایی بسیار جامع و کامل دارد که غیر از معصوم، علیه السلام، دیگری نمی تواند آن کلمات را بیان فرماید و در آخر حضرت را بر عقاید قلبی خود شاهد می گیرد و دعایی کوتاه در آخر دارد، و پس از آن نماز و صلواتی با عباراتی سنگین برای حضرت آمده است.?
?. صلوات بر امام زمان
صلواتی است شامل درود بر آن حضرت و دعا برای ظهور او به عبارتهای مختلف و همچنین دعا برای بعد از ظهور حضرت است که همان کارها و برنامه های حضرت است.?
?. زیارت حضرت پس از نماز صبح
زیارتی است که هر روز پس از نماز صبح خوانده می شود. در این زیارت از خدا طلب صلوات بر حضرت از سوی جمیع مؤمنین می نماید و همچنین تجدید بیعت با حضرت و دعا برای خود که از یاران حضرت و اطرافیان و نگهبانان و شهیدان در رکاب حضرت باشیم.?
?. دعا در زمان غیبت
دعایی است که در زمان غیبت خوانده می شود و به گفته شهید و ابن مشهدی از ناحیه خود حضرت وارد شده و این دعا بعد از اعمال سرداب نیز خوانده می شود.
در این دعا ابتدا شکایت به خداوند از زمان غیبت آمده و پس از صلوات دعا برای فرج و استغاثه به پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین، علیه السلام، و بعد استغاثه به امام زمان(ع) است.?
?. زیارت امام زمان، علیه السلام، در روز جمعه
زیارتی است که در روز جمعه (که روز ظهور امام زمان(ع) خواهد بود) وارد شده است.
این زیارت ابتدا سلامهایی است متعدد که همه حاوی صفات و خصایص و فضایل حضرت و گاهی حاوی دعای برای فرج و دیگر جوانب حضرت است و سپس ذکر صلوات آمده و دعا برای خود که از منتظران و یاران و شهیدان و دوستان حضرت باشیم. بعد از آن خطاب به حضرت درد دل و شکوایی دارد.?
??. دعا برای حضرت در شب نیمه شعبان
دعایی است که در شب نیمه شعبان خوانده می شود. در این دعا خداوند را بحق مولود نیمه شعبان قسم می دهد و القاب و فضایل حضرت و بعد صلوات بر حضرت آمده و دعا برای حضور در ظهور حضرت و از یاران آن حضرت بودن و در آخر صلوات بر ایشان و لعن بر دشمنان ایشان ذکر شده است.??
??. دعا برای امام زمان، علیه السلام، در روز جمعه
این دعا در اصل صلواتی است که در اعمال روز جمعه وارد شده است. ابتدا صلواتهایی بر پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین، علیه السلام، و ائمه(ع) و بعد صلواتی بر همه معصومین(ع) است. سپس صلوات بر امام زمان(ع) است و بعد دعا برای طول عمر حضرت و حفظ حضرت از انواع شرور و دعا برای رعیت و شیعیان حضرت و دعا برای فرج و ظهور حضرت به انواع مختلف و در آخر صلواتی بر پنج تن(ع) و امام زمان(ع) آمده است.??
??. دعا برای امام زمان، علیه السلام، در سرداب مقدس
این دعا از امام رضا، علیه السلام، نقل شده و در اعمال سرداب مقدس آمده است. ابتدا دعا برای سلامتی حضرت با القاب خاص آمده و حفظ از شرور و تأیید آن حضرت از جانب خداوند و دعا برای فرج و ظهور حضرت و انواع دعا علیه دشمنان امام زمان(ع) و اقرار به صفات حضرت و دعا برای خود نسبت به حضرت و نیز دعاهایی کلی برای خود انسان و در آخر صلوات بر ائمه(ع) و اقرار به فضایل و خصایص اهل بیت(ع) آمده است.??
??. دعا برای امام زمان، علیه السلام، در زمان غیبت
دعایی که ابوعمرو، عثمان بن سعید عَمری، اولین نائب از نوّاب اربعه زمان در غیبت صغری خوانده و ابوعلی محمدبن همام شنیده و او را امر نموده که این دعا را بخواند، و سید بن طاووس نیز فرموده که ما این دعا را از فضل خدا می دانیم.
در ابتدای این دعا جمله «اللهم عرّفنی نفسک...» آمده و سپس به پیامبر(ص) و ائمه(ع) شهادت داده و بعد دعا برای سلامتی امام زمان(ع) و دعا برای طول عمر حضرت است و در همه اینها معارف بالایی درباره آن حضرت آورده است.
سپس دعا برای خودمان از قبیل یقین و حالت انتظار و تسلیم در مقابل حضرت و از یاران حضرت بودن آمده است. بعد از آن دعا برای فرج و لعن بر دشمنان حضرت و دعا برای بعد از ظهور حضرت و صلوات بر ائمه(ع) و سپس شکایت از زمان و دعا علیه دشمنان حضرت و نیز تحقق یافتن تمام خوبیها توسط حضرت آمده است.??
امید است این مختصر انس دلهایی باشد که در عصر غیبت، انیسی جز مولایشان برای دل خود ندارند و با آنچه بعنوان خطاب با حضرت ولی عصر(ع) بر زبان می آورند، از اعماق وجود آن محبوب دلها را دعا کنند و از دور و نزدیک سلامش نمایند و بر او درود فرستند.
................................
پی نوشت ها
? .ر.ک: کتاب محمد بن حسین بن سفیان بزوفری (خطی)؛ المزار القدیم، راوندی (م ??? ق.)؛ المزار الکبیر، محمدبن مشهدی (م قرن ?)؛ جمال الاسبوع، سید بن طاووس، ص???؛ الاقبال بالاعمال، سید بن طاووس، ص???، ب??، دعا بعد صلاة عید الفطر؛ مصباح الزائر، سید بن طاووس، ص???، اعمال سرداب؛ بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ج???، ص???؛ زادالمعاد، محمدباقر مجلسی، ب??، زیارت صاحب الزمان(ع)؛ تحیة الزائر، حسین بن محمدتقی نوری (میرزای نوری)؛ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ص???؛ المراقبات، میرزا جواد آقا تبریزی، ص???، ف??، فی مراقبات عید الفطر.
? .ر.ک: مصباح الزائر، سید بن طاووس، ص???، ???؛ بحارالانوار، ج??، ص??، ح???؛ ج???، ص???؛ مفاتیح الجنان، ص??? ـ ???.
? .ر.ک: الاحتجاج، طبرسی، ج?، ص??? ـ ???؛بحارالانوار،ج??،ص???،ح??؛ج??،ص?؛ ج???،ص??،ح?؛مفاتیح الجنان،ص???ـ???.
? .ر.ک: المزار الکبیر، ابن مشهدی، ص??? ـ ???؛ مزار شهید، ص?? ـ ??؛ بحارالانوار، ج???، ص??? ـ ???؛ مفاتیح الجنان، ص??? ـ ???.
? .ر.ک: المزار الکبیر، ابن مشهدی، ص???؛ مزار شهید، ص?? ـ ??؛ مصباح الزائر، سید بن طاووس، ص???، ???؛ بحارالانوار، ج???، ص??? ـ ???؛ مفاتیح الجنان، ص??? ـ ???.
? .ر.ک: مصباح الزائر، سید بن طاووس، ص???، ???؛ بحارالانوار، ج???، ص???؛ مفاتیح الجنان، ص???.
? .ر.ک: مصباح الزائر، سید بن طاووس، ص???، ???؛ بحارالانوار، ج???، ص???؛ مفاتیح الجنان، ص??? ـ ???.
? .ر.ک: المزار الکبیر، محمد ابن مشهدی، ص???؛ مزار شهید، ص??، ??؛ بحارالانوار، ج???، ص???؛ مفاتیح الجنان، ص??? ـ ???، شبیه آن در ص??? ـ ???، و نیز دعای بعد از نماز امام زمان(ع) در بحارالانوار، ج??، ص???، و مفاتیح الجنان، ص?? ـ ??.
? .ر.ک: بحارالانوار، ج???، ص???؛ مفاتیح الجنان، ص?? ـ ??.
??.ر.ک: الاقبال بالاعمال، سید بن طاووس، ص??? ـ ???؛ مفاتیح الجنان، ص?? ـ ??.
??.ر.ک: الغیبة، شیخ طوسی، ص???؛ جمال الاسبوع، سیدبن طاووس، ص??? ـ ???؛ بحارالانوار، ج??، ص?? ـ ??، ج??، ص???؛ مفاتیح الجنان، ص?? ـ ??.
??.ر.ک: المصباح، کفعمی، ص???؛ مصباح الزائر، سید بن طاووس، ص???، ???؛ جمال الاسبوع، سید بن طاووس، ص??? ـ ???؛ بحارالانوار، ج??، ص???، ح?؛ ج???، ص???؛ بحارالانوار، ج??، ص???، ح?؛ مفاتیح الجنان، ص??? ـ ???.
??.ر.ک: کمال الدین، شیخ صدوق، ج?، ص???؛ مصباح الزائر، سید بن طاووس، ص??? ـ ???؛ جمال الاسبوع، سید بن طاووس، ص??? ـ ???؛ بحارالانوار، ج??، ص???، ح??؛ ج?، ص???، ح?؛ ج???، ص??؛ مفاتیح الجنان، ص??? ـ ???.
